Co drugi pacjent przerywa terapię – jak to wpływa na Twoją codzienną praktykę?
Udostępnij
%201.svg){kind=small}
W praktyce klinicznej coraz częściej odchodzi się od pojęcia compliance, oznaczającego bierne podporządkowanie się zaleceniom lekarskim, na rzecz adherence, czyli aktywnego uczestnictwa pacjenta w terapii. To nie tylko zmiana terminologii, ale fundamentalna korekta podejścia do leczenia przewlekłych chorób.
W tym artykule znajdziesz konkretne przykłady kliniczne, przyczyny niskiej adherencji oraz praktyczne sposoby, jak w codziennej pracy możesz lepiej wspierać pacjentów w utrzymaniu ciągłości terapii.
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), adherence to „stopień, w jakim zachowanie pacjenta – przyjmowanie leków, stosowanie diety, wprowadzanie zmian stylu życia – jest zgodne z uzgodnionymi zaleceniami pracownika ochrony zdrowia”.
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), adherence to „stopień, w jakim zachowanie pacjenta – przyjmowanie leków, stosowanie diety, wprowadzanie zmian stylu życia – jest zgodne z uzgodnionymi zaleceniami pracownika ochrony zdrowia”.
Nawet najbardziej skuteczna farmakoterapia nie przyniesie oczekiwanych efektów, jeśli pacjent nie będzie jej stosował zgodnie z zaleceniami. Dane WHO wskazują, że średni poziom adherencji w leczeniu chorób przewlekłych w krajach rozwiniętych wynosi ok. 50%. W praktyce oznacza to, że co drugi pacjent nie realizuje założeń terapeutycznych w sposób ciągły.
Brak ciągłości leczenia przekłada się na pogorszenie kontroli choroby, zwiększone ryzyko powikłań, częstsze hospitalizacje i wyższe koszty leczenia. W cukrzycy typu II nieprzestrzeganie zaleceń może zwiększyć całkowite koszty terapii nawet trzykrotnie, głównie z powodu powikłań mikroangiopatycznych.
Niska adherencja to problem złożony, jej przyczyny rzadko są jednowymiarowe. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wyróżnia pięć kluczowych kategorii czynników:
Czynniki pacjenta
Czynniki związane z terapią
Charakterystyka choroby
System ochrony zdrowia
Uwarunkowania społeczne
W praktyce często występuje zmienność różnych składowych adherencji w obrębie jednego pacjenta. Na przykład, pacjent stosuje się do farmakoterapii, ale ignoruje zalecenia dietetyczne lub nie podejmuje aktywności fizycznej. To wymaga bardziej precyzyjnego podejścia do monitorowania i interwencji.
W codziennej praktyce adherencja bywa trudna do oceny. Lekarze opierają się głównie na deklaracjach pacjentów, które nie zawsze są rzetelne. Inne dostępne metody stosowane w praktyce to:
Brak standaryzowanych narzędzi oceny adherencji utrudnia ocenę skuteczności leczenia, wprowadzanie modyfikacji terapeutycznych oraz planowanie działań edukacyjnych.
Nieprzestrzeganie zaleceń terapeutycznych przez pacjenta ma bezpośrednie i istotne konsekwencje dla procesu diagnostyczno-terapeutycznego. W praktyce klinicznej oznacza to między innymi:
Dlatego ocena adherence powinna być traktowana jako integralny element każdej wizyty kontrolnej, na równi z oceną objawów, działań niepożądanych czy wyników badań.
Wiele interwencji poprawiających adherence jest niskokosztowych i możliwych do wdrożenia nawet w ograniczonym czasie konsultacji.
Dodatkowo, rozwiązania takie jak aplikacja Doctor.One pozwalają lekarzowi być w kontakcie z pacjentem także między wizytami – co jest szczególnie ważne w leczeniu chorób przewlekłych, gdzie spotkania twarzą w twarz są zbyt rzadkie, by skutecznie wspierać ciągłość terapii. Asynchroniczna komunikacja umożliwia szybką reakcję na trudności pacjenta, a wsparcie koordynatora opieki (edukatora, psychologa, osoby zbierającej PROM/PREM) pomaga odciążyć lekarza i pogłębić współpracę terapeutyczną. Dzięki temu pacjent nie jest pozostawiony sam sobie między wizytami – a lekarz zyskuje pełniejszy obraz przebiegu terapii i większą kontrolę nad jej skutecznością.
W dobie personalizowanej medycyny i cyfrowych modeli opieki adherence powinna być traktowana jako kluczowy parametr skuteczności leczenia, nie tylko w badaniach naukowych, ale przede wszystkim w praktyce ambulatoryjnej. Nawet krótkie interwencje mogą przynieść mierzalne korzyści. Przykładowo, badania dotyczące terapii depresji pokazują, że kilkuminutowe sesje motywujące z pielęgniarką prowadzą do istotnego zmniejszenia liczby przerwań leczenia.
Skuteczne wsparcie adherence nie wymaga zaawansowanej technologii ani dodatkowego obciążenia czasowego. Coraz większe możliwości daje wykorzystanie prostych, cyfrowych narzędzi, na przykład, krótkich formularzy samooceny, które pacjent wypełnia regularnie przez aplikację mobilną. System może automatycznie informować lekarza o przerwach w leczeniu, pomijaniu dawek lub pojawieniu się działań niepożądanych.
Dzięki temu lekarz zyskuje bieżący wgląd w realizację zaleceń i możliwość szybkiej interwencji, zanim dojdzie do destabilizacji stanu klinicznego. Co ważne, pacjent pozostaje aktywnym uczestnikiem terapii, co dodatkowo wzmacnia jego zaangażowanie i poczucie sprawczości.
