Telefon komórkowy to nieodłączny element życia współczesnej młodzieży,  co potwierdza fakt, że 97% mieszkańców Europejczyków w wieku 16-29 lat codziennie korzysta z Internetu.¹ Jednak najszybciej rośnie populacja użytkowników nowych technologii w wieku 60+⁶, jednocześnie stanowiących bardzo liczebną grupę pacjentów.⁹ W dobie starzejącego się społeczeństwa telemedycyna odgrywa coraz istotniejszą rolę w zwiększaniu wydajności służby zdrowia. I tu stawiamy pytanie - jak seniorzy odnajdują się w świecie nowych technologii medycznych?

Znaczna część seniorów boryka się z co najmniej jedną chorobą przewlekłą, taką jak nadciśnienie tętnicze, choroby serca, i cukrzyca.² Głównym celem terapii nie jest wyleczenie z choroby, a spowolnienie jej progresji i utrzymanie jakości życia chorego. Proces ten wymaga stałej farmakoterapii, regularnych badań i wizyt kontrolnych, nierzadko zmiany stylu życia.⁷ 

Telemedycyna ma potencjał zwiększyć efektywność i wydajność opieki nad osobami starszymi, a przy tym ułatwić im dostęp do specjalistów.³ Obecnie dysponuje szerokim zapleczem nowoczesnych rozwiązań, takich jak komunikatory medyczne, telemonitoring,  czy platformy edukacyjne online. Wielu lekarzy waha się jednak, czy słuszne jest zaproponowanie ich starszym pacjentom? Czy poradzą sobie z obsługą aplikacji, będą stosować się do zaleceń? Z tego artykułu dowiesz się, jak telemedycyna może wspierać terapię seniorów i jak możesz pomóc im korzystać z nowych technologii.

Jakie efekty u starszych pacjentów daje telemedycyna?

W przeprowadzonych w różnych krajach badaniach kontrolnych i retrospektywnych dowiedziono, że zastosowanie technologii telemedycznych u starszych pacjentów przynosi równe, a niekiedy nawet lepsze efekty niż wizyty stacjonarne. Przykładem jest wykorzystanie komunikatorów i połączonych z nimi domowych urządzeń peryferyjnych w terapii pacjentów cierpiących z powodu niewydolności serca lub arytmii. Obok szerokich możliwości diagnostycznych telemonitoringu i potencjału zmniejszenia liczby rehospitalizacji z przyczyn sercowo-naczyniowych u seniorów⁴  -  może on dodatkowo obniżać śmiertelność z powodu choroby w perspektywie ponad roku.

Pozytywne efekty zastosowania technologii e-zdrowia uzyskano także w terapii cukrzycy typu 2⁸. W jednym z przeprowadzonych badań kontrolnych wykorzystano aplikację, dzięki której pacjenci (wiek >65 lat) mogli przesyłać swoim lekarzom dane z glukometru, korzystać z czatu oraz monitorować kaloryczność przyjmowanych posiłków. Po 6 miesiącach zaobserwowano spadek wartości HbA1c% oraz stężenia glukozy we krwi, które były istotnie niższe w grupie badanej niż kontrolnej. Co więcej, pacjenci wyrażali wysoki poziom satysfakcji z procesu leczenia wspartego technologią. 

W jaki sposób możesz pomóc starszym pacjentom korzystać z możliwości  telemedycyny?

Jednym z najczęściej zgłaszanych przez pacjentów zmartwień dotyczących używania rozwiązań telemedycznych jest trudność w korzystaniu z aplikacji. Dowiedziono, że poświęcenie kilku minut w trakcie wizyty stacjonarnej na omówienie z pacjentem działania wybranej aplikacji lub urządzenia zazwyczaj jest wystarczające. Co więcej, zwiększa motywację do korzystania z nowych technologii związanych z opieką zdrowotną.

Podstawowe działania, które możesz podjąć, by wesprzeć swoich pacjentów w korzystaniu z nowych technologii medycznych, to:

• krótki instruktaż aplikacji w czasie wizyty stacjonarnej - zapoznasz pacjenta z podstawowymi funkcjami wybranego programu i pokażesz, że korzystacie z niego wspólnie;
• podkreślenie zasobu, jakim jest młodsza rodzina pacjenta - na początku wdrażania nowych rozwiązań jej pomoc może być konieczna, a wsparcie znanych pacjentowi osób zwiększy jego komfort korzystania z nieznanych mu wcześniej technologii; 
• odpowiedź na pytania i wątpliwości pacjentów - jednym ze zmartwień pacjentów jest jakość badania w formie teleporady lub konsultacji wideo. Dla pacjenta cenne jest zapewnienie, że wiele z elementów badania da się wykonać podczas e-wizyty. Pod tym linkiem znajdziesz tabelę, w której podsumowano jak można ocenić stan pacjenta w czasie porady zdalnej.⁴; 
• edukacja pacjenta w zakresie jego choroby i przebiegu procesu leczenia - w jednym z badań udowodniono, że pacjenci posiadający lepszą wiedzę na temat swoich chorób są bardziej chętni i zaangażowani w korzystanie z różnych rozwiązań telemedycznych⁵;
• wprowadzaj nowe rozwiązania małymi krokami - starsi pacjenci wyrażają największą chęć korzystania z telemedycyny w formie krótkich porad na temat stanu zdrowia, w ramach rozmowy przez telefon lub wiadomości.³ Jest to wygodne rozwiązanie, które możesz zastosować na przykład dzięki aplikacji Doctor.One. 

W trakcie krótkiej wizyty zrealizowanie wszystkich tych kroków może być trudne. Warto jednak pamiętać, że czas poświęcony podczas konsultacji stacjonarnej jest inwestycją w sprawniejszą i skuteczniejszą opiekę nad pacjentem w przyszłości.

Chociaż technologie informacyjno-komunikacyjne wciąż są bardziej rozpowszechnione wśród pacjentów młodszego pokolenia - to pacjenci 60+ pozostają istotną grupą użytkowników. Wiele zastosowań nowych technologii w medycynie jest do nich adresowanych. Warto o tym pamiętać i angażować ten segment pacjentów, mając na uwadze ich stan zdrowia i zdolności kognitywne. Znaczna grupa seniorów jest pozytywnie nastawiona do kontaktu online ze swoimi lekarzami, czy też otrzymywania wyników badań i przypomnień o lekach na swój telefon bądź e-mail³. Dlatego zachęcamy do włączenia ich do grona pacjentów, z którymi utrzymujesz kontakt online. 

1. Individuals - frequency of internet use [isoc_ci_ifp_fu__custom_11247891]  
2. Narodowy Test Zdrowia Polaków 2023
3. Bujnowska-Fedak MM, Pirogowicz I. Support for e-health services among elderly primary care patients. Telemed J E Health. 2014 Aug;20(8):696-704. doi: 10.1089/tmj.2013.0318. Epub 2013 Dec 20. PMID: 24359252; PMCID: PMC4106384.
4. Dewar S, Lee PG, Suh TT, Min L. Uptake of Virtual Visits in A Geriatric Primary Care Clinic During the COVID-19 Pandemic. J Am Geriatr Soc. 2020 Jul;68(7):1392-1394. doi: 10.1111/jgs.16534. Epub 2020 May 15. PMID: 32383773; PMCID: PMC7267610.
5. Jamal NE, Abi-Saleh B, Isma'eel H. Advances in telemedicine for the management of the elderly cardiac patient. J Geriatr Cardiol. 2021 Sep 28;18(9):759-767. doi: 10.11909/j.issn.1671-5411.2021.09.004. PMID: 34659382; PMCID: PMC8501381.
6. Batsis, John A., et al. “Effectiveness of ambulatory telemedicine care in older adults: A systematic review.” Journal of the American Geriatrics Society, vol. 67, no. 8, 8 May 2019, pp. 1737–1749, https://doi.org/10.1111/jgs.15959. 
7. Duplaga M. The acceptance of e-health solutions among patients with chronic respiratory conditions. Telemed J E Health. 2013 Sep;19(9):683-91. doi: 10.1089/tmj.2012.0306. Epub 2013 Jun 4. PMID: 23734700; PMCID: PMC3757530.
8. Sun C, Sun L, Xi S, Zhang H, Wang H, Feng Y, Deng Y, Wang H, Xiao X, Wang G, Gao Y, Wang G Mobile Phone–Based Telemedicine Practice in Older Chinese Patients with Type 2 Diabetes Mellitus: Randomized Controlled Trial; JMIR Mhealth Uhealth 2019;7(1):e10664; DOI: 10.2196/10664
9. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/ambulatoryjna-opieka-zdrowotna-w-2023-roku,13,8.html